Smittestoff og smittevegar

Sjukdomen skuldast eit poxvirus av slekta Capripoxvirus som er nært i slekt med sau- og geitekoppevirus. Sjukdomen blir overført med bitande insekter som fluer, mygg og andre. Direkte smitte mellom dyr kan også skje.

Sjukdomsteikn og diagnostikk

Storfe i alle aldrer blir sjuke, men unge dyr blir ofte sjukast. Det kliniske bildet på storfe varierer, frå dødsfall til enkelte hudknuter uten andre symptom. Typisk vil det etter ein innleiande auke i temperatur (feber), vil det i løpet av 48 timar utvikle seg knappformige runde hudknuter (kopper). Hudknutar frå nokre få til fleire hundre, kan kome over heile kroppen, men mest på hovud og hals/nakke, jur, skrotum, vulva og perineum. Dyra blir allment påverka, mister matlyst, redusert melkeproduksjon, og får ødem på buken, beina og i dogglappen. Avhengig av kvar hudknutane er, kan ein sjå auge- og naseflod samt auka utskilling av spytt. Hudknutane kan bli infisert og danne byller. Normalt lækjer hudknutane fyrst etter fleire månader og det blir danna arr. Hudene blir derfor i praksis verdilause.

Diagnostikk

Den raskaste måten å stadfesta diagnosen på er å påvisa virusgenom i hudknutane eller indre organ med PCR. Virusisolering og elektronmikroskopering av material frå hudknutane på det sjuke dyret er også sikre metoder for å påvisa virus.  I land der ein normalt ikkje har denne smitten kan ein påvisa antistoff, men det går ikkje å skille dette viruset frå virus som gjev sau- og geitekopper. Serologi kan også nyttast i overvåkning.

Førekomst

Lumpy skin disease er endemisk i stor delar av Afrika, og har også etablert seg i Midt-Austen, Tyrkia og Russland. I 2015 blei det rapportert utbrot av Lumpy skin disease i Hellas og dette var det fyrste tilfellet i EU. Sjukdomen spreidde seg året etter (2016) til landa rundt (Bulgaria, Nord-Makedonia, Serbia, Montenegro, Albania og Kosovo) og det blei rapportert om over 1 000 utbrot frå desse landa. Sjukdomen blei bekjempa med massevaksinering og det er ikkje rapportert utbrot fråd desse landa sidan 2018. I 2025 er det rapportert om utbrot frå Italia og Frankrike. Sjukdomen er aldri blitt påvist i Skandinavia.

Overvåking

Det finst ikkje noko nasjonalt overvakings- og kontrollprogram for lumpy skin disease i regi av Mattilsynet og Veterinærinstituttet.

Tiltak

Lumpy skin disease er alvorlig smittsom sjukdom på liste 1. Ved mistanke om slik sjukdom på storfe skal ein varsle Mattilsynet så fort som råd, og veterinær må kontaktas. Allereie før veterinær er på staden skal det gjerast tiltak for å hindre smittespreiing:

• Alle sjuke dyr, dyr i samme dyregruppe, og andre dyr som kan ha kommet i kontakt med dei sjuke dyra, skal setjast inn i hus saman. 
• Sjuke dyr må ikkje setjast inn i hus med andre dyr, og dei skal heller ikkje flyttast frå garden. 
• Smitteførande reiskap, utstyr og klær og anna som kan ha kome i kontakt med sjuke dyr, må ikkje flyttast frå garden.