Dávdamearkkat

Sáhttet leat molsašuddi dávdamearkkat dađi mielde guđe oasis vuoiŋŋamaččain ja/dahje čielgeađđamis parasihtta lea ja man olu dat vaháguhttá. Muhtun bohccuin šaddet váttisvuođat lihkadit ja lea mihtilmas ahte oaidná dávdamearkkaid bađageahčen. Go čužžot jaska de lea  bađageahči vuollin ja oidno ahte čielgi lea sojul. Dávjá leat livzasat ja bađageahči lea  njuolvvas go lihkadit. Muhtimiin leat váttisvuođat čuožžilit. Eará dávdamearkkat leat niskki botnjan ja eallit mat vázzet birratbirra, ja bohccot mat álohallet oaivvi guovtte guvlui. Earát fas sáhttet vázzit bisánkeahttá ja orrot jorbbodan, ja muhtumat sáhttet orrot lojibut go dábálaččat. Dávdamearkkat sáhttet muhtumin oidnot dušše jođidettiin dahje vuojehettiin. Muhtun bohccuin sáhttet leat unnán symptomat, muhto leat heajos vuoimmis ja guiret.

Njoammunávnnas ja njoammungeainnut

Vuoiŋŋamašmáhtu dárbbaša sihte bohccuid ja riippuid ollašuhttit iežas eallinbirrajođu. Vuoiŋŋamašmáhtu  bidjá máđuid baikii ja njoammuda riippuide mat leat guohtumis geasset ja čakčat. Riippus jotket máđut ahtanuššat. Dát ahtanuššan manná jođáneappot go leat alla temperatuvrrat ja njoammundeaddu lassána dainna lágiin ahte šaddet eanet olles šattot máhtun guohtumis. Boazu borrá riippuid main leat máđut go guohtu. Boazu gierdá dábálaččat veahá njoammuma, muhto skihppá jus borrá olu. Čoalis luovvanit máđut riippus, mannet varrii ja vánddardit máŋggaid mánuid bohcco gorudis, ja maiddái vuoiŋŋamaččaid ja čielgeađđama čađa. Leat vahágat vuoiŋŋamaččain ja čielgeađđamis mat buktet dávdamearkkaid (govus 1). Ádjána 1-2 mánu dan rájes go lea njommon dassážii go oažžu vigi.

Dávda sáhttá njoammut sihke sávzzaide ja gáiccaide go guhtot guovlluin gos leat bohccot. Parasihtta sáhttá buktit sullasaš dávdda daidda go bohccuide, muhto dat eai baikke máđuid ja doalvvo njoammuma viidáseappot. 

Iskkusváldin

Mihtilmas dávdamearkkat leat deaŧaleamos vuohki mearridit diagnosa ealli elliin. Máđuid fuomášeapmi baikkas ii leat doarvái, danne go gávdno dábálaččat maiddái dearvvaš bohccuin. Jápmán elliid obduseren ja vuoiŋŋamaččaid ja čielgeađđama iskan mikroskohpain lea áidna sihkkaris vuohki mearridit diagnosa.

Dikšun

Ii gávdno dikšu mii ávkkuha skihpá elliide. Muhtun eallit sáhttet dearvvašmuvvat go ii leat nu duođalaš dáhpáhus, muhto daid ferte dávjá bearráigeahččat ja biepmat. Dikšu lea teorehtalaččat vejolaš ovdal go parasihtta joksá vuoiŋŋamaččaid ja čielgeađđama, mii mearkkaša ovdal go čuožžilit dávdamearkkat, muhto dát ii leat geahččaluvvon go gávdnojit unnán heivvolaš máhtodálkasat main lea doarvái guhkes bistináigi várjalit bohcco olles njoammunáigodaga (geasset ja čakčat).

Eastadeapmi

Guohtumat gos leat unnán riipput, nugo várreguohtumat, unnidit njoammunvára.

Buhtadus

Lea vejolaš ohcat Eanandoallodirektoráhtas buhtadusa go massá olu bohccuid njoammudávddaid geažil. Ohcamušgáibádusat leat čilgejuvvon Boazodoalu ovddidanfoandda njuolggadusaid 2. kapihttalis. Eanet dieđut movt dát dahkkojuvvo go livzá lea čuožžilan, geahča artihkkala Boazodoalloođđasiin 2020, nr. 2, siidu 18-23.

Eanet dieđut

Eanet dieđut livzzá birra bohccuin gávnnat dás (vetinst.no) ja dás (actavetscand.biomedcentral.com).

Jus dus leat gažaldagat livzzá birra dahje eará vigiid birra mat bohccuin leat, de sáhtát  Boazodearvvašvuođabálvalusa telefovdnanummarii 48 50 70 06 dahje e-bostii: post@reinhelsetjenesten.no váldit oktavuođa.